- Meest relevante punten
- Voor veel niet-westerse migranten is dementie een onbekende ziekte; zij komen dus niet snel met klachten of vragen hierover op het spreekuur.
- Dementie bij migranten neemt tweemaal zo snel toe als bij in Nederland geboren mensen, door vergrijzing van gastarbeiders uit de jaren ’60 en ’70, en door de hogere prevalentie van hart- en vaatziekten en Diabetes Mellitus in deze groep.
- Bij migranten woont 99% van de mensen met dementie thuis of bij familie, vergeleken met 70% van de in Nederland geboren mensen met dementie. De huisarts dient zich hiervan bewust te zijn en aandacht te hebben voor de mantelzorg.
- Naast leeftijd zijn hart- en vaatziekten en Diabetes Mellitus belangrijke risicofactoren voor dementie. Deze risicofactoren komen vaker voor onder migranten.
- Daarnaast is een laag opleidingsniveau een belangrijke risicofactor voor dementie. Het opleidingsniveau van niet-westerse migrantenouderen is gemiddeld lager dan dat van andere ouderen.
- Het aantal mensen met dementie zal als gevolg van de vergrijzing de komende jaren explosief stijgen: in 2020 zijn er 307.00 mensen met dementie. De toename van dementie is onder migranten relatief nog groter.
| 2013 | 2020 | |
| Totaal aantal inwoners van Nederland met dementie | 260.000 | 307.000 |
| Niet-westerse migranten met dementie | 28.000 | 38.000 |
| Waaronder Turken Marokkanen Surinamers | 2.800 2.534 4.387 | 6.276 5.990 8.338 |
Cijfers: CBS en Alzheimer Nederland 2014
- Bij veel migrantenouderen is dementie een onbekend begrip. Het wordt niet als ziekte herkend en men gaat met klachten niet naar een arts. De vergeetachtigheid wordt gebagatelliseerd: dat hoort bij de ouderdom.
- Soms ervaart de familie het gedrag van de dementerende als ‘pesterij’, alsof de zieke expres lastig is, voortdurend alles vergeet en vreemde dingen doet.
- Ook wordt dementie nogal eens beschouwd als ‘gekte’ die al dan niet van buitenaf door God of door geesten of door iemand die kwaad wil, veroorzaakt wordt. De familie schaamt zich voor deze patiënt en houdt de patiënt binnen en zoekt geen hulp.
- Diagnostiek/Aanpak
- In aanvulling op de NHG standaard Dementie M21 (juli 2012):
- Bij de gebruikelijke dementiescreening kan de cognitieve status van met name Turkse en Marokkaanse ouderen moeilijk vast te stellen zijn omdat ze de taal slecht spreken en vaak laag opgeleid of analfabeet zijn. Naarmate de dementie vordert, neemt de beheersing van andere talen dan de moedertaal af.
- SignaLeren is een online test met filmpjes en vragen in het Turks, Marokkaans-Arabisch, Berbers en Nederlands over de meest voorkomende signalen van dementie. Mantelzorgers, familieleden, mensen met dementie en zorgverleners kunnen de test gebruiken om dementie te herkennen en samen in gesprek te komen over dementie. Zo kan er sneller goede zorg en ondersteuning worden geregeld. De test is te bekijken op: alzheimer-nederland.nl
- De RUDAS is een screeningsinstrument dat gebruikt kan worden in de huisartsenpraktijk. In combinatie met de IQCODE geeft dit een betrouwbare indicatie voor dementie bij migranten. In vergelijking met de MMSE is RUDAS minder gevoelig voor opleidingsniveau en analfabetisme. www.nkop.nl/praktijk/meetinstrumenten.
- De Cross Culturele Dementie screening, CCD, is een screeningsinstrument die gebruikt wordt in de 2e lijn. Deze test maakt gebruik van veel plaatjes en de instructie wordt gesproken in de taal van de patiënt. Er is een versie in het Turks, Marokkaans, Arabisch, Berbers, Hindoestaans en Sranantongo. www.testweb.bsl.nl/tests/ccd
- Niet medicamenteus advies
- Geef steunende adviezen.
- Houd oog voor mantelzorgers die zeker bij migrantenouderen vaak zwaar belast worden, zie ook onderwerp Mantelzorg migrantenouderen.
- Maak iedere maand een vaste afspraak tot er een zorgtrajectbegeleider is aangesteld. Adviseer zo nodig een telefonische dementiecoach: dementelcoach.nl.
- Voorlichting:
- Bij voorkeur mondeling (geen folders) en met beeldmateriaal, video’s/films.
- Voorlichtingsbijeenkomsten in eigen taal door professionals 1e lijn
- Alzheimer theehuizen (variant van Alzheimer Café) worden in steeds meer plaatsen georganiseerd voor Marokkaanse en/of Turkse mensen.
- Communiceren over dementie met een patiënt en diens familie met een andere culturele achtergrond
Casus over het echtpaar Demir, met tips en materialen op casussen-uit-achterstandswijken.nl
- mikadohelpdesk.nl
- Alzheimer-Nederland.nl
- www.netwerknoom.nl/5-Dementie
- pluspuntrotterdam.nl
- www.multiculturele-ouderenzorg.nl
- (Beeld)materiaal over dementie
- Bij het Alzheimercentrum zuidwest Nederland (samenwerking Erasmus MC en Havenziekenhuis) is een speciale Geheugenpoli voor migranten.
- Werkt u samen met andere disciplines buiten uw praktijk aan het verbeteren van dementiezorg? Heeft u vanuit deze samenwerking vragen? Dementiezorg voor Elkaar biedt gratis advies. Daar hebben bijv. huisartsen uit Amsterdam samen met een geriater en een thuiszorgorganisatie gebruik van gemaakt. Nu helpt een adviseur van Dementiezorg voor Elkaar hen om patiënten met dementie met een migratie achtergrond eerder in beeld te krijgen. Ook voor u interessant? Download de flyer en kijk op www.dementiezorgvoorelkaar.nl
- Vader (of moeder) vergeet soms dingen. Is dat erg? – Folder over dementie en de ziekte van Alzheimer voor familieleden van patiënten.
Nederlands, Turks, Arabisch, Papiamento, Mandarijn, Sranan Tongo - Films op www.mikadohelpdesk.nl:
- Demans (Turks)
- Marad ennesan (Marokkaans/Arabisch)
- Meer dan vergeten (Turks en Nederlands/Surinaams)
dementie, vergeten, Alzheimer
- Hootzen MM, Rozema N, Grondelle NJ van (2012). “Zorgen voor je ouders een manier van leven Een kwalitatief onderzoek onder mantelzorgers van Turkse, Marokkaanse en Surinaamse ouderen met dementie”.. Utrecht: Pharos
- Alzheimer Nederland: Cijfers en feiten over dementie en allochtonen 28-03-2014