Asielzoekers

1. De meest relevante punten

  • Een asielzoeker vraagt bescherming in Nederland en wil toegelaten worden als vluchteling en is in afwachting van een status voor verblijf.
  • Asielzoekers krijgen bed, bad en brood van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Zij verblijven in een asielzoekerscentrum.
  • Een asielzoeker heeft recht op alle geneeskundige zorg uit het basispakket, behalve IVF en geslachtsverandering.
  • RMA healthcare verzorgt vanaf 1 januari 2018 de zorg voor asielzoekers vanuit de COA locaties. In de Regeling Medische zorg Asielzoekers (RMA) is de zorg omschreven waar asielzoekers aanspraak op kunnen maken. Zie: www.rmasielzoekers.nl/ .
  • Voor alle informatie over huisartsenzorg voor asielzoekers kunt u terecht op de website van GezondheidsZorg Asielzoekers (GZA), zie www.gzasielzoekers.nl. GZA is opgericht door Arts en Zorg.
  • GZA heeft op vrijwel elke COA opvanglocatie een gezondheidscentrum waar asielzoekers terecht kunnen voor een afspraak.
  • Een asielzoeker gaat via de assistente of praktijkondersteuner (verpleegkundige) naar de huisarts.
  • Is het gezondheidscentrum gesloten? Dan moet de asielzoeker voor medische zorg een centraal nummer in Arnhem bellen; de landelijke praktijklijn van het Gezondheidscentrum AsielzoekersZA, tel.: 088-1122112, e-mail: welcome@gzasielzoekers.nl.
  • Het gebruik van een tolk wordt aangeraden (020 – 3808182 LiveWords Tolken).

  • Op 1 januari 2022 waren er 36.529 mensen in de centrale opvang van asielzoekers, verspreid over 107 locaties. Daarvan was ongeveer een derde statushouder, zij hebben al een verblijfsvergunning en wachten op een woning in de gemeente. Het aantal asielzoekers dat elk jaar naar Nederland komt fluctueert.
  • In 2022 vormen Syriërs de grootste groep (33%), gevolgd door Afghanen (9%), Turken (7%), (Iraniërs (6%) en Eritreeërs (5%).

(Bron: www.coa.nl/nl/lijst/capaciteit-en-bezetting)

  • Vluchtelingen en asielzoekers hebben meer psychische en lichamelijke problemen dan de autochtone bevolking en andere niet-westerse migranten in Nederland. Asielzoekers hebben meer klachten dan vluchtelingen. Hoe langer de asielprocedure duurt en hoe langer het verblijf in het AZC, hoe meer klachten asielzoekers hebben. Met name de psychiatrische problematiek neemt dan toe.
  • Asielzoekers hebben een slechtere algemene gezondheid, vaker diabetes, PTSS, meer angst en depressie, vaker suïcide en vaker ongewenste zwangerschappen. Ook zijn er meer complicaties bij zwangerschappen en de perinatale sterfte ligt hoger.
  • Tuberculose komt vaker voor bij asielzoekers; alle asielzoekers worden hierop systematisch gescreend.
  • Regelmatig voorkomende klachten asielzoekerskinderen:
    • vaker ondergewicht, voedingsdeficiënties, een slecht gebit, gehoorproblemen en een slechte visus
    • grotere kans op congenitale, nog niet ontdekte HIV besmetting
    • vaak tekenen van parentificatie: nemen rollen van ouders over
    • vaak gedragsproblemen

  • Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) regelt de hele opvang van asielzoekers en de zogenaamde niet-medische gidsfunctie: het wegwijzen naar de zorg.
  • GZA heeft op vrijwel elke COA opvanglocatie een gezondheidscentrum waar de asielzoeker terecht kan voor een afspraak met een zorgprofessional zoals de doktersassistent, verpleegkundige, POH-GGZ of huisarts.
  • Asielzoekers kunnen via de landelijke praktijklijn in Arnhem een afspraak maken met hun huisarts of een andere zorgverlener. : 0881-122112, e-mail: welcome@gzasielzoekers.nl.
  • Een asielzoeker gaat via de praktijkondersteuner (verpleegkundige) naar de huisarts. Het medisch dossier wordt bijgehouden in het HIS.

  • Huisartsenzorg aan asielzoekers wordt meestal gegeven door huisartspraktijken die in opdracht werken van het GZA. In de avond/nacht wordt de huisartsenpost ingeschakeld voor de acute medische hulp.
  • Schakel een tolk in via LiveWords: 020 – 3808182. Deze tolk wordt vergoed via het COA bij vermelding van het COA zorgnummer bij de aanvraag.
  • Wees bedacht op psychische klachten en vooral PTSS-klachten door marteling, oorlogsgeweld en vluchtervaring. Veel asielzoekers neigen ernaar dit te verzwijgen.
  • Realiseer u dat vrouwelijke asielzoekers vaak seksueel geweld doorgemaakt hebben.
  • Denk aan HIV en TBC, ook bij kinderen.
  • Realiseer u dat veel asielzoekers slechte ervaringen hebben met officiële instanties en dat het moeilijk is hun vertrouwen te winnen. Investeer daarin door geïnteresseerd te zijn in hun familie achtergrond en levensverhaal. Het gebruik maken van het Cultureel interview kan hierbij helpen, zie www.pharos.nl/infosheets/het-culturele-interview
  • Als een statushouder zich in wil schrijven in de huisartsenpraktijk, kunt u het dossier opvragen bij GZA: zie www.gzasielzoekers.nl/ikbenprofessional/praktischeinformatie/medischegegevensopvragen
  • Medische aspecten spelen soms een rol in de juridische asielprocedure of bij het verkrijgen van een medische vergunning voor verblijf:
    • In de asielprocedure spelen soms medische zaken. Bijvoorbeeld als het gaat om beperkingen ten gevolge van medische (veelal psychische) klachten. Dit kan ertoe leiden dat een asielzoeker zijn verhaal niet goed kan vertellen. Hier moet de IND rekening mee houden bij het horen en bij het beoordelen van het asielrelaas. Het kan ook gaan om littekens en andere restverschijnselen na ondergaan van geweld dat te maken heeft met de reden van de asielrelaas. Dit kan als medisch steunbewijs dienen. Medisch onderzoek door het Instituut voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek (iMMO) kan dit medische steunbewijs opleveren (www.stichtingimmo.nl). Als huisarts kunt u vragen hierover doorverwijzen naar iMMO.
    • Naast de asielprocedure kunnen asielzoekers ook een verblijfsvergunning krijgen vanwege de behandeling die zij in Nederland ondergaan voor een ernstige medische aandoening. Dit is geregeld in art. 64 van de Vreemdelingenwet. In deze medische procedure beoordelen artsen van het Bureau Medische Advisering (BMA) van de Immigratie en Naturalisatie dienst (IND), op basis van informatie verstrekt door behandelaars, of medische aspecten voldoende ernstig zijn voor toekenning. Dit gebeurt alleen als er sprake is van een ziekte die onbehandeld binnen 3 maanden tot de dood of verlies van ADL leidt in combinatie met de afwezigheid van behandelmogelijkheden in het land van herkomst.
    • Vaker kunnen asielzoekers op grond van een zgn. art. 64 procedure een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen voor de behandeling van een acute ziekte of als ze te ziek zijn om te reizen, bv tijdens de behandeling voor TBC of voor een opname in de psychiatrie.
    • Wanneer u als huisarts denkt dat er sprake is van ofwel een levensbedreigende aandoening, ofwel een urgente behandeling, kunt u uw patiënt adviseren via zijn advocaat een procedure hiertoe aan te spannen. De meeste advocaten en patiënten vinden het fijn als u uw overwegingen hiertoe op papier zet.
    • Het is daarbij van belang u te beperken tot het verstrekken van medische informatie, zonder een oordeel uit te spreken over de verblijfsstatus.

asielzoekers, COA, AZC, IND, BMA, Arts en Zorg, GZA, RMA, medische aspecten juridische procedure, asielprocedure