1. De meest relevante punten
- De tekst is een aanvulling op de NHG standaard “vaginaal bloedverlies“.
- Moslimvrouwen vinden het hebben van een regelmatige menstruatie cyclus vaak belangrijk. Dit heeft gevolgen voor de beleving van een afwijkend menstruatiepatroon en voor het gebruik van anticonceptie.
- Uterus-myomen als oorzaak van heftig vaginaal bloedverlies komen frequent voor bij vrouwen van Afrikaanse afkomst en ook op jongere leeftijd dan bij vrouwen van westerse afkomst.
- Het risico op het krijgen van uterusmyomen is bij vrouwen van Afrikaanse, Afro-Amerikaanse en Afro-Caraïbische vrouwen verhoogd. De incidentie van myomen bij blanke vrouwen is 8,9 per 1000 vrouwen per jaar, bij vrouwen van Afrikaanse komaf is dat 30,9/1000 vrouwen per jaar.
- Vrouwen van Afrikaanse afkomt kunnen reeds op jonge leeftijd klachten van myomen krijgen; soms al vanaf de leeftijd van 20 jaar.
- Voor moslimvrouwen is een regelmatige menstruele cyclus belangrijk, om culturele en religieuze redenen.
Betekenis van een regelmatige menstruatie voor moslims
De beleving van de menstruatie, de gewenste cyclus en daarmee ook ontregelingen van de normale cyclus, wordt sterk bepaald door de persoonlijke en culturele normen van de vrouw in alle culturen wereldwijd.
Het maandelijkse bloedverlies wordt in veel culturen gezien als een reiniging van het lichaam. Tevens is een regelmatige cyclus een teken van vruchtbaarheid en van vrouw-zijn.
Anderzijds gaat menstruatie in vrijwel alle culturen gepaard met schaamte, moeten menstruaties onzichtbaar zijn en wordt er weinig openlijk over gepraat. Uit onderzoek is ook gebleken dat negatieve seksuele ervaringen de beleving van de menstruatie negatief beïnvloeden.
Vrouwen met islamitische achtergrond
- Vrouwen die menstrueren zijn tijdens de menstruatie onrein:
- Een vrouw die menstrueert, mag niet in de moskee komen, behalve op feestdagen en tijdens de Ramadan.
- Ook mogen menstruerende vrouwen niet deelnemen aan het Ka`ab ritueel (Tawaf) in Mekka en deelnemen aan de Ramadan.
Zij moet eten. Zij mag de gemiste dagen op een ander tijdstip in het jaar inhalen. Uit schaamte doen vrouwen vaak toch mee aan de Ramadan of eten ongezien. - Een vrouw die menstrueert, hoeft niet 5x per dag te bidden.
- De vrijstelling van religieuze verplichtingen geldt alleen voor de echte menstruatieperiode en niet voor tussentijds bloedverlies.
- Een man mag geen seksueel contact hebben met een vrouw die bloedt, zelfs al is het maar een klein beetje.
- Na afloop van de menstruatie moet de vrouw zichzelf volgens een voorgeschreven ritueel eerst goed reinigen (Ghoesl of Grote Wassing), voor ze weer aan de religieuze verplichtingen kan deelnemen.
- Periode van rust: doordat de menstruerende, onreine vrouw is vrijgesteld van een aantal activiteiten, wordt dit door veel vrouwen ook gezien als een periode van rust.
- In alle culturen rust er vaak een taboe op dit onderwerp. Door vrouwen onderling wordt er soms wel gepraat over menstruaties. Dit is voor de meeste vrouwen de belangrijkste bron van informatie. Kennis over dit onderwerp is vaak beperkt en niet altijd juist.
Betekenis van problemen met betrekking tot vaginaal bloedverlies
Anticonceptie:
- Uitblijven van de menses, bij bv het hormoonhoudend spiraal of meerdere cycli doorslikken van de pil, kan een bezwaar zijn. De angst bestaat dat door het niet maandelijks reinigen van het lichaam zich bloed ophoopt, en dat dat lichamelijk klachten of ziekte veroorzaakt. Het wegblijven van de menstruatie kan ongerustheid geven over eventueel zwanger zijn. Ook kan het ontbreken van de maandelijkse periode van rust een bezwaar opleveren.
- Veel gemaakte fouten door vrouwen bij het gebruik van anticonceptie zijn het periodisch stoppen met de pil, om te kijken of de cyclus nog regelmatig is, of het pas starten met een nieuwe pilstrip als het bloedverlies helemaal gestopt is. Zie ook onderwerp Anticonceptie.
Metrorragie/menorragie
- Het hebben van langdurige bloeding of tussentijds bloedverlies (metrorragie) kan een belangrijke weerslag hebben op de seksuele relatie.
- De vrijstelling van religieuze verplichtingen geldt alleen voor de echte menstruatieperiode en niet voor tussentijds bloedverlies. Het hebben van onregelmatig bloedverlies kan daarom zeer verwarrend zijn.
Menopauze
Een aantal moslimvrouwen is geneigd om de klachten die ontstaan rondom de menopauze (opvliegers, hoofdpijn en dergelijke), toe te schrijven aan het ophopen van bloed in het lichaam t.g.v. de uitblijvende menses, en niet aan de veranderende hormoonhuishouding.
Uitstel van menstruatie
Soms komt de patiënte met de vraag tot regulering van de menstruatie i.v.m. religieuze of andere activiteiten. Meest voorkomend is het huwelijk of de Hadj. De pil kan worden geadviseerd, waarbij ook de mogelijkheid van het overslaan van de stopweek kan worden besproken.
De NHG Standaard Vaginaal Bloedverlies (M28, laatste versie 2014) biedt een zeer uitgebreid overzicht van anamnese, diagnostiek en behandeling mogelijkheden voor de huisarts bij alle vrouwen met vaginaal bloedverlies. Met name de differentiaal diagnose, welke in overweging genomen moeten worden bij iedere vrouw die met vaginaal bloedverlies op consult komt, is belangrijk om tijdens het consult in het achterhoofd te houden.
Meest voorkomende oorzaken van vaginaal bloedverlies zijn: functioneel bloedverlies, myomen hormonale ontregeling, onjuist gebruik van de pil, koper spiraal, zwangerschap of miskraam (EUG!), SOA en PID.
- Anamnese
- Familie anamnese myomen.
- Culturele competenties: kennis van de culturele en religieuze achtergrond van niet-westerse vrouwen; open houding t.a.v. de betekenis van een regelmatige cyclus voor moslimvrouwen.
- LO
Het is belangrijk om volledig gynaecologisch onderzoek te doen.
-
- Voor gynaecologische problemen verkiezen veel moslimvrouwen een vrouwelijke arts. Echter de competentie van de arts vinden moslimvrouwen belangrijker dan het geslacht.
- Het optreden van bloedverlies na gynaecologisch onderzoek of cervixuitstrijkje kan een drempel zijn voor moslimvrouwen om dergelijke onderzoeken te laten verrichten. Uitleg dat een traumatische bloeding niet hetzelfde is als een menstruatiebloeding is daarom belangrijk. De vrouw mag dan gewoon deelnemen aan religieuze activiteiten.
- Niet-medicamenteus advies
- Huisartsen spelen een belangrijke rol in het correct informeren over (klachten over) seksualiteit, menstruatie en anticonceptie. Deze informatie kan zich via het informele (vrouwen)netwerk ook weer verder verspreiden.
- Behandeling
- Indien er een oorzaak gevonden is voor het vaginaal bloedverlies, moet deze uiteraard behandeld worden. Voor de behandeling van myomen, soa’s en cyclusstoornissen bij onjuist anticonceptie gebruik, zie de standaard Vaginaal Bloedverlies.
- Uitstel/regulering menstruatie: Dit kan o.a. door de pil voor te schrijven. Bespreek ook de mogelijkheid van het overslaan van de stopweek door de pil door te slikken. Dit levert geen gevaar voor de gezondheid op. Het is van groot belang om te benadrukken dat als er een stopweek genomen wordt, deze maximaal 7 dagen mag duren en nooit langer (gouden 7-dagen regel). Gebruik de terugvraag methode om te achterhalen of de uitleg duidelijk was; laat de patiënt in eigen woorden vertellen hoe ze de pil gaat gebruiken.
- Als alternatief kan progesteron (primolut) voorgeschreven worden: 2 tot 3 dagen beginnen voordat de menstruatie verwacht wordt en dagelijks blijven nemen tot het moment dat het gepast is dat de menstruatie komt. De menstruatie kan hiermee maximaal 10 dagen uitgesteld worden.
- Een hormoonhoudend spiraal wordt vaak niet gewaardeerd i.v.m. irregulair bloedverlies of uitblijven van de menses.
- NHG standaard vaginaal bloedverlies
- Thuisarts.nl
- Farmacotherapeutisch Kompas
- Hendrickx, K en Lodewyckx E (1999). Het anticonceptieconsult bij Marokkaanse vrouwen in Sexualiteit en anticonceptie in de eerste lijn: p. 37-44.
- Views of immigrant muslim women about their menstrul cycle and their expectations of the GP. Rijn CHFM van. UMCN december 2010
- Dhami S. & Sheikh A. The Muslim family: predicament and promise. West J Med. 2000 November; 173(5):352-356
menstruatie, vaginaal bloedverlies, islam, myoom, myoma uteri, uterus myoom