Als de vrouw uit een land komt waar Vrouwelijke Genitale Verminking (ofwel meisjesbesnijdenis) voorkomt; denk dan aan de mogelijke relatie tussen mictieklachten en besnijdenis. Vrouwen leggen zelf niet altijd de relatie tussen hun klachten en VGV. Ten gevolge van besnijdenis kunnen de volgende mictieklachten ontstaan:

  • Moeilijke en/of pijnlijke urinelozing (bij de ernstigere vormen van besnijdenis, wanneer de overgebleven opening klein is).
  • Urineweginfectie (bij de ernstiger vormen van besnijdenis, door obstructie bij de mictie).
  • Psychogeen bepaalde mictieklachten (en bv. buikpijn) t.g.v. trauma of seksuele problemen.

Zie verder onderwerp Vrouwelijke Genitale Verminking (VG) of meisjesbesnijdenis

  • Inleidende vragen kunnen zijn
    • “Ik wil u ook nog iets vragen over een onderwerp dat te maken heeft met het land waar u vandaan komt. In … (land van herkomst noemen) worden veel meisjes besneden. Hoe denkt u over meisjesbesnijdenis? Wat betekent besnijdenis voor u?”
    • “Ik weet dat (sommige) vrouwen in uw land (land van herkomst benoemen) besneden zijn en het belangrijk vinden. Bent u zelf ook besneden? Wat vindt u er zelf van? Kunt u mij daar meer over vertellen?”
    • “Is het in uw gemeenschap de traditie om meisjes te besnijden?”
  • Verder vragen over haar urineklachten
    • “Hoe lang duurt het plassen?” (Vraag niet of het plassen normaal gaat, want voor een besneden meisje of vrouw is het normaal dat plassen lang duurt.)
    • “Kun je ook snel plassen?”
    • “Heb je het gevoel dat er urine achterblijft, zodat je weer moet plassen voordat je het toilet verlaat?”
  • Verdere vragen m.b.t. VGV kunnen zijn
    • “Bent u besneden?”
    • “Hoe bent u besneden?”
    • “Op welke leeftijd bent u besneden?”
    • “Is het in uw gemeenschap de traditie om meisjes te besnijden?”
    • “Wat betekent besnijdenis voor u?”
    • “Ik heb gehoord dat het in een aantal landen een mooie, feestelijke dag is. Is dat in uw thuisland ook zo? Kunt u daar iets meer over vertellen?”
    • “Heeft u lichamelijke klachten als gevolg van de besnijdenis, bijvoorbeeld pijn bij het plassen of bij het vrijen?”
  • Waar kunnen hersteloperaties uitgevoerd worden? Met hersteloperatie kunnen verschillende dingen bedoeld worden:
    1. Als met hersteloperatie een openingsingreep bedoeld wordt waarbij het litteken wordt opengesneden en snijvlakken zodanig worden gehecht dat ze niet meer aan elkaar kunnen groeien, dan kunnen mensen contact opnemen met een gynaecoloog. Elke gynaecoloog weet hoe te handelen.
    2. Als met hersteloperatie een reconstructieve operatie (reconstructie van de clitoris en/of kleine schaamlippen) wordt bedoeld, dan kunnen deze in ieder geval worden uitgevoerd bij Plastische Chirurgie Amstelveen (http://www.pcha.nl/) door de plastisch chirurg Refaat Karim.
    3. Het kan ook zijn dat met hersteloperatie her- of re infibulatie wordt bedoeld. Dit is het opnieuw hechten van de resterende delen van de schaamlippen, onder meer na een bevalling, waardoor de vaginale opening opnieuw wordt verkleind tot de oorspronkelijke opening van na de besnijdenis. Dit is in Nederland verboden.

Antwoord 

Alle onverzekerde mensen hebben recht op alle medische zorg die ook aan anderen verleend zou worden (dit is wat bedoeld wordt met  ‘medisch noodzakelijke zorg’), ook als ze deze niet kunnen betalen.  Dit geldt voor de huisarts maar ook voor de ziekenhuiszorg. In principe dienen patiënten die niet verzekerd zijn de rekening zelf te betalen, voor de huisarts is dat het passanten tarief. Voor patienten die niet kunnen betalen*) kan de huisarts een tegemoetkoming van 80% krijgen van het CVZ, aan te vragen via een declaratieformulier (zie hieronder). Verloskundigen en een aantal daartoe aangewezen ziekenhuizen, apothekers en GGZinstellingen kunnen 100% van de kosten verhalen bij het CVZ.  Zie lijst op de CVZ website. Tandheelkundige zorg boven de 21 jaar wordt niet vergoed, evenmin als fysiotherapie en medicatie of hulpmiddelen die niet onder het basispakker vallen of zorg via de WMO. Zorg bij de GGD’s, zoals o.a. jeugdzorg/ SOA poli is gratis toegankelijk voor elke persoon in Nederland.
Let op: Deze regeling geldt ALLEEN voor migranten uit landen buiten Europa (behalve de Nederlandse Antillen).  Voor onverzekerde Nederlanders en migranten uit Europese landen (bv Polen, Roemenen, Slovenen) is geen enkele vergoedingsregeling.  Soms zijn zij echter wel verzekerbaar via hulp van de sociale dienst.

*) On-inbare rekeningen: adviseer uw patiënt om binnenkomende (ziekenhuis)rekeningen en herinneringsnota’s niet te negeren of weg te gooien, maar om deze telkens (tot 3x) terug te sturen of te brengen met uitleg waarom ze niet betaald kunnen worden.
Het CVZ heeft een web-pagina met informatie en declaratieformulieren: www.cvz.nl/verzekering/onverzekerbare+vreemdelingen

Verder lezen:
www.huisarts-migrant.nl/index.php/mensen-die-illegaal-ongedocumenteerd-nederland-zijn
www.doktersvandewereld.org/campagnes/medoc/

Antwoord

Een kleine minderheid van de orthodoxere moslims geven vrouwen geen hand, uit respect voor de vrouw. Lichamelijk contact tussen mannen en vrouwen wordt vermeden en zij begroeten elkaar op een andere wijze. Enerzijds is dit terug te leiden naar de gedachte dat aanraking van een vrouw seksuele begeerte kan opwekken. Anderzijds kan het aanraken van een vrouw leiden tot verlies van de reinheid van de man, bijvoorbeeld als zij zou menstrueren.

Lees verder: Achtergrond informatie over de islam 

Advies

Loop bij twijfel niet met uitgestoken hand op je patiënt (of diens familielid) af, maar laat het initiatief aan de ander. Een lichte buiging of knik met het hoofd getuigt van respect. Er is ook geen bezwaar om uw aarzeling te bespreken: “Ik twijfel of ik u een hand kan geven, zoals ik meestal doe bij het begroeten van mijn patiënten en hun familie”.

Antwoord

Probeer tegemoet te komen aan de wensen en gevoeligheden van uw patiënte (en haar echtgenoot of familie). Maak afspraken met vrouwelijke collega’s en/of praktijk verpleegkundigen over het doen van lichamelijk onderzoek, het maken van uitstrijkjes of kweken en verwijs zo mogelijk naar hen door.

Als dat niet mogelijk is, of in spoedeisende situaties, maak dan heel goed duidelijk waarom het belangrijk is dat u de patiënte op dit moment onderzoekt. Het kan helpen om er een vrouwelijke praktijkmedewerker bij te roepen, om het gevoel van veiligheid te vergroten.

Het komt zeer zelden voor dat de patiënte (of echtgenoot/ familie) dan toch blijft weigeren. In dat geval kunt u wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid voor de eventuele consequenties en dit ook duidelijk vastleggen in uw dossier. Documenteer ook de pogingen die u heeft gedaan om haar tegemoet te komen.

Lees verder: Achtergrond informatie over de islam 

Antwoord

Over het algemeen is niet vast te stellen dat een vrouw nog maagd is. Probeer daarom eerst met haar te bespreken hoe de vulva en vagina er uit zien, wat het maagdenvlies is en dat je dit lang niet altijd kunt zien. Betrek zo mogelijk de toekomstige partner van de patiënte bij de uitleg. Vraag haar voor wie en waarom zij de verklaring nodig heeft en wat de consequenties zullen zijn als zij een dergelijke verklaring niet heeft. Het is zeer wel mogelijk dat de patiënte terecht vreest voor ernstige consequenties.

Het is juridisch verboden leugenachtige verklaringen af te leggen, en er zijn voorbeelden dat artsen vervolgd zijn omdat zij (ten onrechte) een maagdelijkheidsverklaring hebben afgelegd. De volgende zin kan volstaan: “Bij onderzoek heb ik niet vastgesteld dat patiënte geen maagd meer is”. Dit kunt u natuurlijk niet verklaren wanneer uit het onderzoek blijkt dat patiënte zwanger is, of wanneer u uit eerdere contacten weet dat zij geen maagd meer is. Dan, en ook wanneer u het afgeven van een verklaring niet in overeenstemming kunt brengen met uw eigen waarden, zult u patiënte moeten uitleggen dat u geen verklaring aflegt. U kunt patiënte dan eventueel verwijzen naar een collega, of naar een gynaecoloog voor een hersteloperatie.