Dementie

Diagnostiek

• De NHG standaard Dementie M21 is in april 2020 aangepast met aandacht voor diagnostiek bij mensen met diverse achtergronden. Hierin wordt de RUDAS  (Rowland Universal Dementia Assessment Scale) genoemd als geschikt screeningsinstrument voor de huisartsenpraktijk. In combinatie met de IQCODE (Informant Questionnaire on Cognitive Decline in the Elderly) biedt dit een betrouwbare indicatie van dementie bij mensen met een  migratieachtergrond.
• In vergelijking met de MMSE (Mini-Mental State Examination) is de RUDAS minder beïnvloed door  opleidingsniveau en geletterdheid . In aanvulling op de NHG standaard Dementie M21 5.0 (april 2020)
• In de tweede lijn wordt de Cross Culturele Dementie screening(CCD) als screeningsinstrument toegepast in diverse geheugenpoli’s. Deze test maakt gebruik van visuele elementen  (plaatjes) en gesproken instructies  in de taal van de patiënt. Er zijn  versies beschikbaar in onder andere het Turks, Marokkaans, Arabisch, Berbers, Hindoestaans en Sranantongo.

Signaleren in de spreekkamer

• Wees alert op dementie bij oudere mensen met een migratie achtergrond, ook als zij niet expliciet met geheugenklachten komen. Dementie wordt in deze groep minder vaak gediagnosticeerd, wat kan leiden tot onder behandeling.
• Mogelijke eerste signalen:
  • Problemen met medicatiegebruik of therapieontrouw
  • Spanningen of conflicten binnen de familie
• Symptomen die getoetst kunnen worden  om dementie bij mensen met een migratieachtergrond te herkennen:
  • Moeite met dagelijkse beslissingen, zoals hoeveel boodschappen nodig zijn.
  • Wantrouwen tegenover anderen
  • De weg niet kunnen vinden en/of niet zelfstandig naar buiten gaan
  • Meer moeite met spreken en begrijpen van de Nederlandse taal in vergelijking met periode daarvoor
  • Moeite met spreken en woordvinding in de  moedertaal
  • Verandering in het uitvoeren van bepaalde rituelen (zoals bidden)
  •  Verlies van sociale omgangsvormen
  • Vergeetachtigheid over de locatie vanspullen in huis
  • Niet meer weten wanneer familieleden of vrienden voor het laatst op bezoek zijn geweest.
• Gebruik van visuele hulpmiddelen: De tool SignaLeren ondersteunt het gesprek over  dementie tijdens het consult. De tool bevat korte filmpjes (duur ongeveer 1 minuut) waarin signalen van dementie herkenbaar worden uitgebeeld. De filmpjes zijn beschikbaar in het Turks, Marokkaans-Arabisch, Berbers en Nederlands. Voor veel mensen met migratieachtergrond  helpt visuele herkenning om het onderwerp bespreekbaar te maken en taboes te doorbreken.
• Voorlichting aan omgeving is essentieel:  Familieleden en mantelzorgers hebben vaak weinig voorbeelden van dementie uit het land van herkomst. Heldere uitleg en visuele ondersteuning kunnen bijdragen aan begrip en acceptatie.

Niet-medicamenteus advies

• Let op belasting van mantelzorgers,  zeker bij oudere mensen met migratieachtergrond, die  vaak zwaar belast worden, zie ook onderwerp Mantelzorg ouderen met migratieachtergrond. De zorg komt vaak terecht bij een persoon binnen de familie. Ga tijdig in gesprek over het verdelen van zorgtaken. Informeer over beschikbare ondersteuning:
  • Voorlichting over dementie en zorgaanbod
  • Lotgenotencontact
  • eHealth
  • Praktische hulpmiddelen zoals een GPStracker.
• Wijs patiënten en hun naasten actief de weg naar passende ondersteuning, zoals een casemanagement.
• Plan maandelijks een vaste afspraak totdat casemanagement is geregeld.
• Inventariseer herhaaldelijk de zorgbehoefte, ook als deze niet direct wordt uitgesproken. Zorgvragen kunnen veranderen naarmate de situatie vordert
• Wees bewust van culturele opvattingen over zorg:  In veel families is het gebruikelijk om veel zorgtaken over te nemen, vanuit respect en zorgzaamheid. Vraag wat bij de familie belangrijk bij het zorgen voor ouderen Geef uitleg over het belang van activering, voor het behoud van zelfstandigheid Wees sensitief voor mogelijke weerstand en bied aan om mee te denken over passende oplossingen.
• Advance care planning (ACP) is essentieel. Bespreek tijdig wensen en verwachtingen rondom toekomstige zorg, en houd hierbij rekening met gezondheidsvaardigheden en onbekendheid met dementie en de zorg mogelijkheden en ondersteuning.
• Gebruik de terugvraagmethode om te controleren of de informatie goed is begrepen. Mensen die moeite hebben met het begrijpen van medische informatie,

Voorlichting

• Geef bij voorkeur mondelinge uitleg, ondersteund met visueel materiaal zoals afbeeldingen, video’s of korte filmpjes.
• In meerdere gemeenten zijn sleutelpersonen actief: mensen uit verschillende gemeenschappen die zijn opgeleid als voorlichter, bemiddelaar, adviseur en bruggenbouwer te functioneren. Zij ondersteunen mensen met dementie, hun mantelzorgers, zorgverleners en gemeenten.
• Alzheimer theehuizen (variant van Alzheimer Café) worden in sommige steden  georganiseerd voor mensen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond. Kijk of er ook in jouw wijk een Alzheimer theehuis actief is.