1.  De meest relevante punten

  • Lachgas wordt in toenemende mate in Nederland gebruikt
  • De risicofactoren voor gebruik zijn vergelijkbaar tussen jongeren onder met en zonder migratieachtergrond
  • Gebruik van lachgas kan leiden tot acute en chronische gezondheidsklachten, waaronder neurologische schade, bewustzijnsstoornissen en psychische klachten.
  • In sommige gevallen is verwijzing naar verslavingszorg of maatschappelijk werk passend.

  • Ongeveer 10% van de Nederlandse scholieren heeft ooit lachgas gebruikt, onder scholieren met een migratieachtergrond ligt het percentage iets hoger, rond de 13%.[1]

Demografische kenmerken:

  • Zowel bij jongeren met een migratieachtergrond als bij jongeren zonder migratieachtergrond wordt gebruik gezien. Mogelijk ligt het percentage van lachgas-gebruik iets hoger bij jongeren met een migratieachtergrond,[2]. Echter, uitkomsten uit onderzoeken laten verschillende resultaten zien.[3]
  • In onderzoek is tot nu toe vooral aandacht geweest voor jongeren met een Marokkaanse of Turkse achtergrond [2]
  • De leeftijd van  gebruikers varieert van 12 tot 40 jaar, waarbij de meeste gebruikers tussen de 14 en 20 jaar oud zijn.[2]

Wat is Lachgas?

Lachgas is een kleurloos gas met de werkzame stof distikstofmonoxide (N₂O). Het wordt gebruikt als roesmiddel. Lachgas zit in de meeste gevallen in ‘slagroompatronen’ of een tank waarna het lachgas in een ballon wordt gespoten. Het lachgas wordt daarna uit de ballon geïnhaleerd.[2,4]

Gebruik vindt vaak plaats in groepsverband, vooral in de avonden en weekenden.[2] De hoeveelheid die per keer gebruikt wordt varieert van 10 tot 200 ballonnen per avond.[2]

Risicofactoren voor gebruik

De risicofactoren zijn grotendeels gelijk voor jongeren met en zonder migratieachtergrond [2]:

  • Het gebruik wordt vaak als plezierig en ontspannend ervaren.
  • Jongeren gebruiken het soms uit verveling en om negatieve emoties tijdelijk te verdrijven.
  • Het middel wordt vaak gezien als onschuldig.

Bij jongeren met een migratieachtergrond kunnen specifieke risicofactoren bijdragen aan problematisch gebruik [2]:

  • Beperkte kennis van ouders over lachgas en de signalen van problematisch gebruik. Daarnaast kan het zijn dat zij minder snel het gesprek aangaan met hun kinderen.
  • Schaamte en taboe rondom het bespreken van middelen-gebruik binnen het gezin of de gemeenschap.
  • Binnen bepaalde sociale kringen of de zogeheten ‘straatcultuur’ wordt lachgasgebruik soms als normaal of positief gezien, wat sociale druk kan verhogen.

Symptomen

  • Effecten na inhalatie direct merkbaar. Het middel is snel uitgewerkt, ongeveer na 1 tot 5 minuten.[5]
  • Directe effecten: lachen en een ‘licht gevoel’ in het hoofd.

Complicaties

  • Acute bijwerkingen kunnen zijn [4]:
    • Hoofdpijn
    • Tintelingen in de ledematen
    • Duizeligheid
    • Wazig zien
    • Verwardheid
    • Misselijkheid en braken
    • Auditieve en visuele hallucinaties.
  • Complicaties bij chronisch gebruik:
    • Neurologische schade door vitamine B12 deficiëntie, zoals neuropathie perifeer, myelopathie, parese/paralyse ledematen, depressie, delier en anemie.[7]
    • Mentale gevolgen: Jongeren voelen zich een dag na gebruik vaak nog ‘wazig’ en voelen zich mentaal afwezig.
    • Sociaal-maatschappelijke gevolgen: school of werkverzuim. Verzuim van recreatieve activiteiten (afspraken, sport).[2]

Diagnostiek

  • Laboratoriumonderzoek is geïndiceerd bij vermoeden van chronisch gebruik:
    • Bepaling van vitamine B12 om deficiëntie uit te sluiten.
    • Bloedbeeld om macrocytaire anemie op te sporen.

Behandeling en verwijzing

  • Bij neurologische klachten: Verwijzing naar de neuroloog
  • Bij tekenen van verslaving: Verwijzing naar verslavingszorg en eventueel maatschappelijk werk inschakelen.

  • Trimbos Informatie over lachgas voor professionals biedt uitgebreide en actuele informatie over lachgasgebruik, gericht op zorgprofessionals. Deze materialen ondersteunen bij signalering, gesprekvoering en verwijzing.
  • Drugsinfo: Lachgas: wat je moet weten bevat toegankelijke informatie onder de titel “Lachgas: wat je moet weten”. Deze bron is geschikt om te delen met jongeren, ouders en andere betrokkenen, en biedt duidelijke uitleg over risico’s, effecten en hulpmogelijkheden.

  1. Rombouts, M., van Dorsselaer, S., Schefers, T., van Schayck, M., Tuithof, M., Kleinjan, M. & Monshouwer, K. (2020). Jeugd en riskant gedrag 2019: kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren. Utrecht: Trimbos-instituut.
  2. AF1828-Lachgasgebruik-bij-jongeren-met-een-niet-westerse-migratieachtergrond.pdf (trimbos.nl)
  3. ANTENNE NEDERLAND Regiomonitor drugs en risicojongeren 2020-2021
  4. Roes met een luchtje gebruik, gebruikers en markt van lachgas Nabben, T.; van der Pol, P.; Korf, D.J.
  5. Informatie over lachgas voor professionals – Trimbos-instituut
  6. Informatie over lachgas voor ouders – Jellinek
  7. Xiang, Y., Li, L., Ma, X., Li, S., Xue, Y., Yan, P., … Wu, J. (2021). Recreational Nitrous Oxide Abuse: Prevalence, Neurotoxicity, and Treatment. Neurotoxicity Research, 39(3), 975–985.doi:10.1007/s12640-021-00352-y

Lachgas, verslaving, distikstofmonoxide, N₂O, ballonnen.