1.  De meest relevante punten

  • Het is niet bekend of huiselijk geweld vaker voorkomt bij mensen met een migratieachtergrond dan bij mensen zonder migratieachtergrond.
  • Vrouwen lopen meer risico om slachtoffer te worden van huiselijk geweld en mannen zijn vaker pleger.
  • Onderzoek van Universiteit Leiden  laat zien dat  kinderen van de eerste generatie met een migratieachtergrond (6,1%) vaker te maken hebben met kindermishandeling. Het risico neemt af bij kinderen van de tweede generatie (3,4%).
  • Schaamte, onbekendheid met of angst voor het zorgsysteem (waaronder de meldcode) spelen in verschillende gemeenschappen een grote rol. Dit kan gesprekken over geweld bemoeilijken. Daarnaast kan sociale druk  en angst om de familie-eer te schaden dit versterken.
  • In sommige culturen kan er sprake zijn van genderongelijkheid, waarbij vrouwen en vrouwelijkheid lager wordt gewaardeerd dan mannen en mannelijkheid. Ook kan er sprake kan zijn van dubbele moraal, waarbij mensen lager worden gewaardeerd wanneer ze zich niet voldoen aan heersende genderrollen. Dit geldt bijvoorbeeld voor mannen die zich vrouwelijk gedragen of voor LHBTIQ+ personen.
  • Zowel mannen als vrouwen kunnen soms denken dat (seksueel) geweld een gerechtvaardigde reactie is op gedrag van een vrouw dat als uitdagend of ongepast wordt gezien. Dit gedrag zou niet voldoen aan de normen m.b.t. vrouwelijkheid.
  • Een scheiding of beëindiging van een relatie kan het geweld verergeren en zelfs fataal worden.
  • Het betrekken van zorgverleners met een migratieachtergrond, migrantenorganisaties en sleutelpersonen kan helpen bij patiënten die (mogelijk) geweld meemaken. Let wel op dat het geslacht van de hulpverlener kan verschillen. Sommige vrouwen praten liever met een vrouwelijke hulpverlener en omgekeerd.
  • Zie ook de informatie over seksueel geweld en eergerelateerd geweld.

Partner/Huiselijk geweld

  • Naast fysiek en psychisch geweld, valt ook seksueel en economisch geweld onder partner/huiselijk geweld.
  • Het geweld kan zowel in de fysieke leefwereld als online plaatsvinden (cybergeweld).
  • Zowel mannen als vrouwen kunnen slachtoffer en pleger zijn van partnergeweld. Vrouwen zijn vaker slachtoffer van geweld en de gevolgen kunnen verschillen. Zo kunnen vrouwen ernstigere psychische klachten ervaren. Zowel slachtoffers als plegers hebben  hulp nodig.
  • Bij partnergeweld is er meestal sprake van een machtsverschil, waarbij het slachtoffer afhankelijk is van de pleger
  • Partnergeweld heeft ook gevolgen voor de andere gezinsleden, vooral kinderen. Zij lopen meer risico om later in eigen relaties ook geweld te plegen (dit geldt vooral voor jongens) of slachtoffer te worden (dit geldt vooral voor meiden) en kunnen ook fysieke en mentale klachten ontwikkelen. Het is belangrijk dat zij hulp krijgen en weten wat te doen bij geweld, zoals schuilen bij de buren of de politie bellen. Een vertrouwenspersoon is essentieel.
  • Partnergeweld wordt vaak veroorzaakt door genderongelijkheid en kan samenhangen met het hebben van traditionele opvattingen over vrouwelijkheid en mannelijkheid, bv. Als rollen binnen het gezin veranderen en de man, die volgens overtuigingen kostwinner zou moeten zijn, werkloos raakt en de vrouw juist een baan krijgt. Partnergeweld kan ook samenhangen met de verhoging van stress, op het gebied van bv. wonen, werken, inkomen en schulden en het hebben van negatieve leefomstandigheden.  Daarnaast kunnen alcohol en drugs de kans op partnergeweld vergroten, evenals het bij elkaar moeten blijven omwille van een verblijfsvergunning
  • Uit recent onderzoek van het WODC blijkt  dat mensen met een migratieachtergrond over het algemeen minder huiselijk geweld en seksueel geweld rapporteren. In dit rapport worden gerapporteerde ervaringen beschreven, maar geen objectieve prevalentie weergegeven.
  • Zowel slachtoffers als getuigen kunnen aangifte doen.
  • Vreemdelingenrecht: Mensen die voor hun verblijfsvergunning afhankelijk zijn van partners en binnen drie jaar bij die partners weggaan, verliezen het recht om in Nederland te verblijven. Is de relatie echter verbroken omwille van bewezen geweld, dan kan men een zelfstandig verblijfsrecht krijgen. Dit geldt ook voor vrouwen die door hun partner misbruikt werden in het land van herkomst.
  • Wet huisverbod: Een pleger van huiselijk geweld mag in beginsel tien dagen  niet terug naar de woning en contact opnemen met partner of kinderen. Dit voorkomt escalatie door te voorzien in een afkoelingsperiode waarbinnen hulpverlening kan starten. Voor professionals die met die wet te maken hebben staat meer informatie op www.huiselijkgeweld.nl/thema’s/huisverbod.

Kindermishandeling

  • Naar schatting waren in 2017 tussen de 89.160 en 127.190 kinderen slachtoffer van kinder­mishandeling. Dit komt overeen met  3- 4% van alle kinderen in Nederland.
  • Belangrijke risicofactoren zijn: opleidingsniveau van de ouders, werkloosheid, eenoudergezinnen en migratieachtergrond.
  • Kinderen van de eerste generatie  met een migratie achtergrond hebben drie keer meer kans op mishandeling en kinderen van de tweede generatie is de kans  twee keer  meer dan bij kinderen zonder migratie achtergrond. Het opleidingsniveau van de ouders (vmbo, mavo, alleen basisonderwijs of geen opleiding) verhoogt het risico met vijf keer.
  • Bijna ongeveer één derde van de mishandelde kinderen gaat het om meerdere vormen van mishandeling. Bij bijna de helft  is er ook sprake  van andere vormen van huiselijk geweld. In ruim de helft van de gevallen betrof het geweld tussen ouders. Meisjes en jongens lopen een vergelijkbaar risico op mishandeling, behalve bij seksueel misbruik en emotionele mishandeling. Hierbij  lopen meisjes een groter risico. De Wet meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling is bedoeld om vroegtijdig signalering en handelen te bevorderen. Zie www.meldcode.nl

  • Bij elke vorm van huiselijk geweld en kindermishandeling dien je als professional de meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling te gebruiken. Voor schadelijke praktijken, waaronder eergerelateerd geweld, huwelijksdwang, vrouwelijke genitale verminking (VGV) en verborgen vrouwen, kunnen andere stappen nodig zijn  vanwege het bijzondere  karakter van deze situaties.
  • Veel mensen die  geweld meemaken vertellen dit niet uit zichzelf. Zij komen  vaak wel met klachten bij de huisarts, in de hoop dat er naar gevraagd wordt.
  • Het wordt meestal gewaardeerd als de huisarts rechtstreeks vraagt of er sprake is van geweld. Houd er rekening mee dat  eigen normen en waarden niet altijd overeenkomen met die van de patiënt. Overweeg om  een sleutelpersoon te raadplegen of bij het gesprek uit te nodigen.
  • Mensen die  geweld meemaken, hebben vaker lichamelijke klachten (zoals pijn, vermoeidheid, slapeloosheid) en depressieve klachten. Wees alert op deze signalen.
  • Bespreek met de patiënt of diegene op dit moment veilig is en wat de wensen zijn voor vervolg stappen.
  • Vanwege familiebelangen en risico op sociale uitsluiting, kan een verblijf bij een opvanghuis geen optie zijn voor vrouwen met een migratieachtergrond. In veel regio’s zijn er  specifieke organisaties voor vrouwen met een migratieachtergrond die geweld ervaren.
  • Verwijs naar organisaties die  opvang en begeleiding bieden aan mensen  die geweld ervaren.
  • Neem contact op met Pharos voor advies en voor het samenwerken metn sleutelpersonen.
  • Zie hoofdstuk 5 voor adressen en organisaties ter ondersteuning voor verwijsmogelijkheden.

  • Geweld is niet gewoon
    Inhoud: Animaties over huiselijk geweld, seksuele intimidatie, gedwongen prostitutie, eergerelateerd geweld en discriminatie van LHBTI personen. Ontwikkeld voor mensen die  asiel aanvragen  en een vluchtachtergrond hebben.
    Taal: Nederlands
    Bron: Pharos (2015)
  • Bescherming tegen geweld. Wat je zelf kunt doen.
    Inhoud: Brochures voor (zmv-) vrouwen over het stoppen van huiselijk geweld
    Taal: Nederlands, Chinees, Arabisch, Engels, Farsi, Frans, Pools, Somalisch, Spaans, Turks
    Bron: Movisie (2009)
  • Veilig Thuis
    Inhoud: Brochures over huiselijk geweld, kindermishandeling en noodhulp
    Taal: Nederlands, Turks, Arabisch
    Bron: Veilig Thuis
  • Raad voor de Kinderbescherming
    Inhoud: Brochure over de Raad voor de Kinderbescherming
    Taal: Engels, Duits, Frans, Turks, Arabisch
    Bron: Raad voor de Kinderbescherming (2015)

  • Alink L, Prevoo M, Berkel S van, Linting M, Velderman MK & Pannebakker F. (2018). Nationale prevalentiestudie mishandeling van kinderen en jeugdigen. Den Haag: WODC.
  • Akkersmans M, Gielen W, Kloosterman R, Moons E, Reep C, & Wingen M. (2020). Prevalentiemonitor huiselijk geweld en seksueel geweld 2020.
  • Römkens R, Jong T de & Harthoorn H. (2014). Geweld tegen vrouwen.
  • Lo Fo Wong SH in de rubriek ‘Spreekuur’ van Huisarts en Wetenschap 56(9) september 2013
  • Lo Fo Wong SH, Jonge A de, Wester F, Mol SSL, Romkens RR, Lagro-Janssen T. Discussing partner abuse: does doctor’s gender really matter? Fam Pract 2006;5:578-86
  • Kasturirangan A, Krishnan S & Riger S. (2004). The impact of culture and minority status on women‟s experience of domestic vi Trauma, Violence, & Abuse, 5(4), 318-332
  • Keygnaert I, Wilson R, Dedoncker K, Bakker H, Petegem H van, Wassie N & Temmerman M. (2008). Hidden violence is a silent rape. Prevention of sexual & gender-based violence against refugees & asylum seekers in Europe: A participatory approach report. Gent, Belgium: ICRH/Ugent
  • Ferwerda H. Met de deur in huis: omvang, aard, achtergrondkenmerken en aanpak van huislijk geweld in 2006 op basis van politiecijfers. Arnhem/Dordrecht 2007
  • Lamers-Winkelman F, Slot N, Bijl B. Vijlbrief. Scholieren over mishandeling; resultaten van een landelijk onderzoek naar de omvang van kindermishandeling onder leerlingen van het voortgezet onderwijs. Amsterdam/Duivendrecht: WODC, Ministerie van justitie:2007
  • Publicatie Pharos / Movisie 2010, Geweld is niet gewoon.
  • rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2015/02/02/de meldcode bij vermoedens van eergerelateerd geweld
  • https://act4respect.nl/over-act4respect/begrippenlijst/#_edn19
  • https://act4respect.nl/over-act4respect/begrippenlijst/#_edn20
  • https://act4respect.nl/actueel/het-g-woord-relatie-tussen-gender-en-geweld/
  • Factsheet cybergeweld online: https://s3-eu-central-1.amazonaws.com/atria-nl/wp-content/uploads/2017/07/04143841/factsheet-cybergeweld-onlineversiedef.pdf

partnergeweld, huiselijk geweld, kindermishandeling, eergerelateerd geweld, discriminatie LHBTIQ personen, meldcode, vreemdelingenrecht, mensenrechten, eergerelateerd geweld, tijdelijk huisverbod, verblijfsvergunning